Zeytinyağıyla ilgili en büyük eleştirilerin başında hiç kuşkusuz fiyatı geliyor. Özellikle ülkemizde pahalı olduğundan yakınılıyor. Kişi başı yıllık tüketimin hala 1.6-1.8 kilogramda olmasında en büyük nedenin fiyat olduğu öne sürülüyor. Dönem dönem yol kenarlarında ya da merdivenaltı diye tabir edilen yerlerde üretilerek kontrolsüz internet siteleri üzerinden satışa sunulan zeytinyağlarının rakamlarıyla kıyaslayınca markalı üretim yapan firmaların sanki tüketicileri (tabiri caizse) yolmaya çalıştığı gibi bir algı ortaya çıkıyor. Oysa yanlış olan, vatandaşı kandırmaya çalışanlar onlar. Zeytinyağı diye satmaya çalıştıkları şey aslında zeytinyağının dışında her şey. İddia ettikleri gibi bir rakam yok. Olması da mümkün değil!
Sektör temsilcileri bu durumu her fırsatta anlatmaya çalışsa, uyarılarda bulunsa da bir kesim var ki, kafaları hala karışık. Biz de Bilge Ağaç olarak, işin uzmanlarıyla görüşerek size aşağıdaki tabloyu hazırladık. Erken ve olgun hasat olmak üzere iki ayrı liste oluşturduk. Bunu yaparken de ortalama minimum ve maksimum rakamları belirlemeye çalıştık. Sayfanın sonuna da bir dip not ekleyerek neleri baz alarak bu rakamlara ulaştığımızı anlatmaya çalıştık. Mutlak doğru olduğu iddiasında değiliz. Ama en azından bir fikir vereceğine inanıyoruz. Diyoruz ki, “Hesap ortada.” Tabii ki, son karar yine de sizin. Bu arada, diğer bitkisel yağlara nazaran zeytinyağı görece olarak pahalı bir ürün olsa da en ekonomik yağdır. Çünkü ısındığında genişleme özelliği nedeniyle 1-2 yemek kaşığı yağ yeterli olur. Zeytinyağı tüketin, sağlıklı kalın.
1 LİTRE ERKEN HASAT NATURAL SIZMA ZEYTİNYAĞI MALİYETİ
Zeytin
2-3 TL
İşçilik+Diğer
1.88-3.75 TL
Toplam hammadde maliyeti
3.88-6.75 TL
Yağ çıkma oranı
Yüzde 13- yüzde 8
1 litre yağ hammadde maliyeti
31.00-81.00
Sıkım
3.1-20.25 TL
Şişe+kapak+kapşon+etiket
4-10 TL
Operasyon giderleri
(Kira, elektrik, su, eleman vs.)
3.81-11.13 TL
Gönderim
15-20 TL
TOPLAM
56.91-142.38 TL
ŞİŞENİN SAĞINA
1 LİTRE OLGUN HASAT NATURAL SIZMA ZEYTİNYAĞI MALİYETİ
Zeytin
2-3 TL
İşçilik+Diğer
125-2.50 TL
Toplam hammadde maliyeti
3.25-5.50 TL
Yağ çıkma oranı
Yüzde 17- yüzde 13
1 litre yağ hammadde maliyeti
19.50-44.00
Sıkım
1.95-11.00 TL
Şişe+kapak+kapşon+etiket
4-10 TL
Operasyon giderleri
(Kira, elektrik, su, eleman vs.)
2.55-6.50 TL
Gönderim
15-20 TL
TOPLAM
43.00-91.50 TL
Dip not:
(1) Dışarıdan tohur olarak zeytin alımı yapanların ortalama maliyetidir. Kendi bahçesi olanlarda bu rakam aşağıya düşebilir. Özel seri ürün toplatanlarda ise artabilir.
(2) İşçilik maliyetleri bölgesel olarak değişim gösterebilir. Zeytin toplayan işçinin maliyeti haricinde çavuş, araba kiralama, benzin, yiyecek-içecek maliyetleri de bu kapsamda değerlendirilmiştir. Bahçelerin uzak ya da yakınlığına göre günde verimli çalıştıkları süreler de değişeceği için maliyetler büyük değişkenlikler gösterebilir. Erken hasatta bir işçinin 2-4, olgun hasatta 3-6 kasa ürün toplayabileceği öngörülmüştür. Bu miktar arazinin düzlüğü, temizliği gibi nedenlerle çok farklı olabilir. Hele ‘Delice’ gibi toplanırken makinelerin kullanılamayacağı ağaçlarda 1 kasa zeytin toplandığı zaman mutlu olunduğu unutulmamalıdır.
(3) Yağ çıkarma oranı erken hasatta 12’de 1’den başlayıp 8’de 1’e, olgun hasatta ise 8’de 1’den 6’da 1’e kadar düştüğü öngörülmüştür.
(4) Temel olarak sıkımhanelere ödenen komisyon oranı olan yüzde 10 ilave edilmiştir. Özel üretim yapan butik işletmelerde bu maliyetler oldukça artabilmektedir.
(5) Piyasadaki en ucuz koyu cam zeytinyağı şişesi 2.5 TL civarındadır. Etiketi, kapşonu, kapağı ile en uygun maliyet 4 lira civarıdır. Şişe fiyatları 10 TL’ye kadar çıkabilmektedir. Özel şişe yaptıranlarda ise bu maliyetler çok daha yüksek olabilmektedir.
(6) Gönderim giderleri içinde kargo haricinde koli, havalı ambalaj gibi diğer harcamalar da olabilmektedir.