Sizlerle birlikte olmadığımız süreçte sektörü yakından ilgilendiren bir başka gelişme de ihracatta yaşandı. 14 Eylül tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan cumhurbaşkanlığı kararıyla dökme ve varilli zeytinyağı ihracatında 1 Ağustos 2023 tarihinden itibaren uygulanan ihracat kısıtlaması ile 19 Temmuz 2023’ten bu yana alınan ton başına 20 sentlik fon kaldırıldı. İhracatın önünü açan bu karara ilişkin sektörün önde gelen isimlerinin görüşlerini sizler için derledik.
SEKTÖRÜ YUKARIYA TAŞIYACAK
Ulusal Zeytin ve Zeytinyağı Konseyi Başkanı Mustafa Tan: Kısıtlama iç piyasada fiyatların yükselmesini engellemek için yapıldı. Ancak iç piyasada da fiyatlar dünya fiyatlarıyla ilişkili olduğu için bu etki pek görülmedi. Sektör sürekli olarak ihracat kısıtlamasının kalkmasını istedi. Dolaysıyla sektörümüz alınan karardan memnun. Zeytinyağında ihracat kısıtlamalarının kaldırılmasıyla sektör temsilcileri önlerini görmeye başladı. Kısıtın kaldırılması sektörü daha yukarıya taşıyacak. Önümüzdeki 2 yıl boyunca dünyada zeytinyağı arzı artacak. Yurtiçindeki üreticiler için ihracatın önünde herhangi bir engel olmamalı. Zeytinyağı katma değeri yüksek bir ürün. Ambalajlı ürünlerin ihracatı için teşvikler artırılmalı.
GELİR VE İMAJ KAYBINA SON
Ege Zeytin ve Zeytinyağı İhracatçıları Birliği Başkanı Emre Uygun: Son 3 yılda zeytinyağına 4 kez uygulanan ihracat kısıtlamaları üreticileri ve ihracatçıları gelir kaybına uğratarak sektörü olumsuz etkiledi. Tedbir kararı alındığında 180 TL olan zeytinyağı fiyatı 350 lira seviyelerine çıktı. 2022/23 sezonunda 150 bin ton olarak gerçekleştirilen ihracatımız 2023/24’te yüzde 70 oranında azaldı. Bu durum sadece ihracatçıları ve üreticileri olumsuz etkilemedi. Aynı zamanda Türkiye ile Türk zeytinyağı ihracatçılarının ihraç pazarlarında itibar kaybetmesine yol açtı. İspanya ve diğer üretici ülkelerde yaşanan rekolte kayıpları ve Türkiye’deki üretim artışı zeytinyağı ihracatı için önemli bir fırsat sunmuşken, yüksek dünya fiyatlarıyla ihracat yapma potansiyelimiz büyük ölçüde kaçırıldı. Bunun yanı sıra kısıtlama, ürünlerin uygunsuz koşullarda stoklanmasına ve kalite kaybına neden oldu. 2024-2025 sezonu öncesi fon ve kısıtlamanın kaldırılması umutlarımızı artırdı.
BİR DAHA KISITLAMA OLMASIN
Ege Zeytin ve Zeytinyağı İhracatçıları Birliği Başkan Yardımcısı Davut Er: Sektörün global imaj ve müşteri kaybı yaşadığını söylemek yanlış olmaz. Bütün dünyada rekolte geçtiğimiz yılı katlayacak. Bu da fiyatları düşürüyor. Kilogram başına 9 eurodan 7 euroya gelindi. 5 euroya ineceği belirtiliyor. Yağ kalitesi de bozuldu. İspanya yine güçlü bir oyuncu olarak bu yıl pazara döndü. Biz Türk zeytinyağı ihracatçıları olarak hem eski hem de yeni müşteriler için pazar görüşmelerimizi sürdürdük. Bu kesintinin kalkması yeni sezon için umut verdi. Sektör olarak her türlü yasağa karşıyız. Bundan böyle yeniden kısıtlama olmaması temenni ediyorum.
(kutu)
NE OLMUŞTU?
Dökme ve varilli zeytinyağı ihracatı, yurtiçi tüketici fiyatları, mevsimsel gelişmeler, arz ve stok durumu gibi unsurlarıyla yakından takip edilerek dönemsel tedbirler uygulanıyor. Bu çerçevede, Avrupa’da yaşanan kuraklık nedeniyle İspanya ve İtalya başta olmak üzere dünyada zeytinyağı üretiminin yüzde 20 azaldığı, Türkiye’nin üretiminin ise yüzde 62 artış gösterdiği 2022-2023 sezonunda dökme ve varilli zeytinyağı ihracatının ambalajlı zeytinyağına yönlendirilerek katma değerli ürün ihracatına katkı sağlanması amacından hareketle kilogram başına 20 sent kesinti yapılması kararlaştırılmıştı. İçinde bulunduğumuz 2023-24 zeytinyağı sezonunda ise piyasalar incelendiğinde, Türkiye dahil geleneksel ihracatçı ülkelerde 2022-23 sezonuna göre beklenenin üzerinde bir rekolteye ulaşılacağı, aynı artış trendinin 2024-25 sezonunda da devam edeceği öngörülerek ihracatçıların rekabetçi sezon şartlarına uyum sağlayabilmeleri, mevcut pazarların korunması ve yeni pazar entegrasyonunun kolaylaştırılmasını teminen uygulanan kesintinin kaldırılmasına karar verildi.