Akdeniz diyeti kapsamında tüketilen sofralık zeytin ve zeytinyağının vücudumuzun bağışıklık sistemine yaptığı olumlu katkılar ve birçok hastalığın oluşmasını engellediği yönündeki bilimsel bulgular salgınla birlikte tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de insanların daha çok ilgisini çekti.
Çin’in Wuhan kentinde 2019’un aralık ayında ortaya çıkıp çok kısa bir sürede bütün kainatı etkisi altına alan koronavirüs ailesinin en yeni, belki de en tehlikelisi olan Kovid-19, dünyanın sağlık başta olmak üzere, sosyo-ekonomik, sosyo-psikolojik birçok dengesini yerinden oynatarak hayatımızda kalıcı değişimlere neden olmaya başladı. Dünya Sağlık Örgütü’nün Kovid-19’u ‘pandemi’ olarak ilan etmesinden sonra tüm dünyada bir taraftan virüsle mücadele edilerek ölümlere çare aranırken, diğer taraftan da tüm insanların yaşamının devamlılığını sağlamak için gerekli gıdaların temini için çalışmalar yapılıyor.
Aslında bu süreç bizlere tarım ve gıda sektörünün önemi ile birlikte sağlıklı ve güvenilir gıdaya ulaşımın insanlık için ne kadar hayati değerde olduğunu hatırlattı. Bu kapsamda birçok ülke ardı ardına tarımsal faaliyetlerin ve gıda üretiminin sürdürülebilirliğini sağlamak için yeni önlemler almaya başladılar. Dünyada ve ülkemizde Kovid-19 hastalığının halen kesin bir tedavisi olmadığı, aşı çalışmalarında da henüz istenen başarıya ulaşılamadığı yetkililer tarafından dile getiriliyor. Ancak bilim insanları, bağışıklık sistemi güçlü olan kişilerin hastalığı daha kolay atlattığı konusunda görüş birliği içinde. Bu nedenle sağlıklı ve dengeli beslenmeye özen göstererek bağışıklık sisteminin güçlendirilmesi büyük önem arz ediyor.
TÜKETİM ALIŞKANLIĞIMIZ DEĞİŞTİ
Ulusal Zeytin ve Zeytinyağı Konseyi Başkanı Ümmühan Tibet, pandemi nedeniyle uygulanan sokağa çıkma yasağı ve karantinanın birçoğumuzun yaşam şeklini değiştirdiğini, beslenme alışkanlıklarımızı etkilediğini, dışarıda yemek yeme alışkanlığımızın yerini evimizde beslenmeye bıraktığını söylüyor. Bu dönemi sağlıklı ve dengeli beslenerek geçirmek, hem güçlü bir bağışıklık sistemine sahip olmak, hem de vücut ağırlığındaki istenmeyen değişikliklerin önüne geçmek için Avrupa Enteral ve Parenteral Derneği (ESPEN) ve Türkiye Diyetisyenler Derneği gibi birçok kurum tarafından beslenme önerilerini içeren kılavuzlar hazırlandığını belirten Tibet, şöyle diyor:
“Uzman doktorlarımızdan öğrendiğimize göre, Kovid-19 virüs partikülleri vücudumuza burun, ağız veya gözlerimiz yolu ile girerek akciğerlere yerleşiyor. Bağışıklık sistemi virüsü tanıyor ve interleukin-6 (IL-6) ile tümör nekroz faktörü (TNF) gibi ‘sitokin’ adı verilen immün sinyal molekülleri gönderiyor. Geçen 23 Haziran’da yayınlanan bir makaleye göre, sitokin fırtınası koronavirüsten kaynaklanan başlıca ölüm nedeni. Sitokin fırtınasının akciğerlerdeki koronavirüs enfeksiyonuna karşı ciddi derecede tehlikeli bir hiperimmün reaksiyon olduğu, burada bağışıklık sistemini çökerterek akciğerin hava keselerinin iltihaplanmasına neden olan aşırı iltihaplı sitokinler üretmesine ve bunun sonucu olarak zatürree, solunum yetmezliği ve ventilatör ihtiyacına neden olduğu bildiriliyor Son araştırmalar sitokin fırtınasının kalpte, karaciğerde, beyinde, böbreklerde, bağırsaklarda iltihaplanma ve kalıcı hücre hasarına neden olabileceğini, ayrıca ani kalp trombozu ve kan pıhtılaşması ile ölüme sebep olabileceğini gösteriyor.”
GÜNDE YARIM ÇORBA KAŞIĞI BİLE
Akdeniz diyetinin potansiyel olarak ölümcül sitokin fırtınası ve şiddetli iltihaplanmaya neden olan kontrolsüz hiperimmün yanıtı azaltmaya yardımcı olma potansiyeline sahip olduğunu vurgulayan Ümmühan Tibet, şunları kaydediyor: “Akdeniz diyeti en son bilimsel araştırmalara dayanan en sağlıklı diyet. Bu diyetin merkezinde antioksidan açısından zengin sebzeler, kırmızı şarap, tekli doymamış yağ asitleri, skualen ve polifenoller açısından zengin zeytinyağı, fasulye, mercimek, fındık, baklagiller ve omega-3 yağ asitleri içeren balık bulunuyor. Uluslararası Zeytin Konseyi’nin verilerine göre sağlıklı bir diyette zeytinyağı kullanarak obezite, metabolik sendrom, kardiyovasküler ve diyabet gibi yüksek riskli hastalıklar daha az görülüyor. Harvard Üniversitesi ve Amerikan Kalp Derneği tarafından yapılan ve geçen martta yayınlanan bir araştırmada günde yarım çorba kaşığı zeytinyağı kullanıldığında kardiyovasküler hastalıklarda önemli azalma olduğu rapor ediliyor.”
SAĞLIKLI GIDALARA İLGİ ARTTI
Akdeniz diyeti kapsamında tüketilen sofralık zeytin ve zeytinyağının vücudumuzun bağışıklık sistemine yaptığı olumlu katkılar ve birçok hastalığın oluşmasını engellediği yönündeki bilimsel bulguların Kovid-19’la birlikte tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de insanların daha çok ilgisini çektiğine dikkat çeken Tibet, ekliyor: “Restoranlara gidemeyen halk, evinde sağlıklı gıdalara yöneldi, bu kapsamda zeytin ve zeytinyağını daha çok kullanmaya başladı. Ancak, İtalya ve İspanya gibi turizm geliri yüksek, restoranlarında yaygın olarak zeytinyağı kullanan bazı Akdeniz ülkelerinde toplu tüketimdeki düşüşle birlikte zeytinyağı kullanımının da azalmasıyla sektörün olumsuz etkilendiğine yönelik yurtdışı kaynaklı haberler yayınlanıyor. Ancak, yaptığımız piyasa araştırmalarında Türkiye’deki ev dışı tüketimde zeytinyağının payı söz konusu ülkelere kıyasla daha düşük olduğundan, pandemi sürecinde bizdeki sofralık zeytin ve zeytinyağı kullanımının geçen yılın aynı dönemine oranla en az yüzde 20-25 oranında arttığına yönelik bilgi var. Kovid-19 gibi kötü bir hastalığın zeytin ve zeytinyağı tüketiminin artmasına vesile olması belki de bu sürecin tek teselli noktası olabilir.”
Kaynaklar:
- Olive oil may lower heart disease risk. American Heart Association News. March 5, 2020. https://www.heart.org/en/news/2020/03/05/olive-oil-may-lower-heart-disease-risk
- Olive Oil Consumption and Cardiovascular Risk in U.S. Adults. Journal of the American College of Cardiology. Marta Guasch-Ferre, Gang Liu, Yanping Li, Laura Sampson, JoAnn E. Manson, Jordi Salas-Salvado, Miguel A. Martinez-Gonzalez, Meir J. Stampfer, Walter C. Willett, Qi Sun, Frank B. Hu. Journal of the American College of Cardiology. April 2020. https://doi.org/10.1016/j.jacc.2020.02.036
- S. Blechman, https://advancedmolecularlabs.com/blogs/news/coronavirus -pandemic-anti-inflammatory-diet-fighting-the-deadly-cytokine-storm-and-stay-healthy
- International Olive Council (https://www.internationaloliveoil.org/olive-world/olive-oil-health/
- Avrupa Enteral ve Parenteral Derneği (ESPEN, (https://www.espen.org)
- Türkiye Diyetisyenler Derneği (http://www.tdd.org.tr)