‘SOM’ altın gibi
1900’lerin başında genç bir Osmanlı süvari subayı olan Murat Salih Menteşe, Sultan Abdülhamit rejimine karşıtlığı nedeniyle ordudan ayrılıp Paris’e kaçmak zorunda kalır. Orada genç ve güzel Fransız kızı Suzanne Dugenny ile tanışır. Uzun mücadelelerden sonra Suzanne’ı ve ailesini ikna ederek 1908 sonlarında evlenir. Türkiye’ye dönüp Milas’a yerleşir, aileden kalan topraklarda çiftçiliğe başlar. İncir, buğday ve pamuk ile birlikte zeytin yetiştirir. Murat Salih Menteşe, eşine verdiği söz gereği Milas’ta ona Batı yaşam tarzına uygun bir köşk yaptırır. Halk arasında ‘Madam Murat’ olarak da bilinen Suzanne-Murat Salih Menteşe ömürlerinin sonuna kadar orada yaşar. Onların emanetini çocukları Behlül ve Ertuğrul devam ettirir.
Uzun yıllar ilaç sektöründe hizmet verdi
1998’de ise işin başına Ertuğrul Bey’in oğlu Ali Osman Menteşe geçer. Ali Osman Bey, iktisat okur, uzun yıllar İstanbul’da ilaç sektöründe yönetici olarak çalışır. Emekli olunca memleketi Milas’a yerleşir. Çoğu, 1960’ta mimar olan babasının Ağaçlıhöyük köyüne diktiği 2 bini aşkın zeytin ağacına bin 200 adet de kendisi ekler. Gübrelemeyi toprak analizine göre yaptırır. Daha sonra yine hasada dönük olarak kasaları devreye sokar. 2004’te, “Haydi ufak bir işletmem olsun” der. Pamuğun işletme sermayesini zeytin sıkma makinesinin yatırımına dönüştürür. İtalya ve İspanya’ya giderek kendisini geliştirir. Bulduğu kaynakları okur, gelişmeleri internetten takip eder. (Hala da okuyor, takip ediyor, araştırıyor, inceliyor.) Ve modern zeytincilik yöntemleriyle butik zeytinciliğe başlar.
Hobi diye başladı, ön yargıya bayrak açtı
Diyor ki: “Ben daha ziyade kendimi tatmin için, zeytinyağı sevgimin bir sonucu olarak bu işe girdim. Birçok insanın, ‘Milas’ın yağından yemeklik yağ olmaz’ görüşü beni çok üzdü. Hobi amacıyla giriştiğim bu iş giderek iyi yetiştirilip üretildikten sonra her yörenin yağının kaliteli olabileceğini kanıtlama iddiasına döndü. Bir anlamda, ‘Kaliteli yağ sadece Kuzey Ege’den çıkar’ ön yargısına karşı bayrak açmak istedim.”
Başardı da... Titizliği, temizliği ve her türlü bakımıyla yöreye özgü memecik türü zeytinden kaliteli zeytinyağları üretti. Modern tarım uygulamaları sonrası yağ kalitesi önemli oranda arttı. Soğuk sıkım tekniğiyle yüksek kalitede, yöreye özgü tatlara sahip ürünler çıkardı. Milas zeytin üreticilerinin ufkunu açtı. Budama, makineli hasat, zeytinlerin kasalar içinde sıkım yerine taşınması ve soğuk sıkım gibi pek çok konuda örnek oldu.
Dünyanın en iyi 500 zeytinyağı listesinde
Ürettiği ‘Menteşe Som’ ve ‘Menteşe Olio Mylasa’ markalı zeytinyağları İtalya’da yayınlanan dünyanın en iyi 500 sızma zeytinyağının yer aldığı La Guida L’Extravergine ve Flos Olei kataloglarına girdi. Zeytindostu Derneği, Monde Selection, ITQ (International Test & Quality Institute) gibi ulusal ve uluslararası birçok yarışmada madalyalar kazandı.
Zeytin ağaçlarıyla iletişim de kuruyor
Ali Osman Menteşe, hasat ettiği zeytini mümkün olduğu kadar çabuk sıkmaya özen gösteriyor. Ayrıca, geleneksel yönteme değer verdiği için pamuğu kullanarak dikkatle filtreden geçiriyor. Ancak en önemli konu ise her gün zeytin ağaçlarıyla iletişim kurması. “Şaşırmış olabilirsiniz ama tekniklerden ziyade ağaçlarla yapılan güzel sohbetlerin lezzeti daha çok etkilediğinden eminim. Zeytin ağacı da canlı. Demek ki, sevgiye ihtiyacı var. Bu çok normal değil mi?” diye konuşuyor ve ekliyor: “En iyi zeytinyağı şuradan çıkar diye bir şey yok. Her bölgenin kendine has aroması, tadı var. Bu İtalya’da da böyle, İspanya’da da böyle, diğer üretici ülkelerde de böyle. ‘Şuranın zeytinyağı en iyisidir’ demek tamamen yanıltıcı bir ifade. İyi zeytin yetiştiricisi vardır, doğru hasat şekli vardır. Doğru çalışan, temiz sıkan zeytinyağı fabrikası vardır. Doğru saklama ve ambalaj şekli vardır. Önemli olan tüketicin ağzının tadıdır. En iyi ifadesi ancak o kişinin ağzının tadında yerini bulur. Bu ağız tadı Edremit de olur, Milas da olur, Mut da olur, Kilis de olur, Artvin de olur, Aydın da olur.”
Sevdiklerine özel etiketli yağ yapıyor
Ali Osman Menteşe’nin markası olan ‘SOM’ saflığı çağrıştırmasının yanında eşi ve kendisinin isimlerinin ilk harflerinden S (Sitare), O (Osman), M (Menteşe) oluşuyor. Onun için zeytinyağı üretmek büyük bir zevk ve paylaşım duygusu. Zaman zaman belirli olayları zeytinyağı etiketlerinde taçlandırıyor. Nasıl mı? Dedesi Murat Salih Menteşe ve babaannesi Suzanne Dugeny için evliliklerinin 100’üncü yıl dönümü anısına ‘Suzan Nine-Grand Maman Suzanne’, eşi için ‘Sevgiyle Ürettik’, torunu için de ‘Torun Osman Reşat’ adıyla özel şişeleme yapmış. “Bunlar küçük ama önemli şeyler. Bu şekilde onlara olan sevgi ve saygımı ifade etmek... Anılarını yaşatmak, vefa ve minnet duygularımızı anlatmak istedim” diyor.
Ali Osman Menteşe gibi ömrünü zeytin ve zeytinyağına adayan, okuyup araştıran, bilgisini kendisine saklamayıp paylaşan... Yöresinin zeytin çeşidine sahip çıkan, onu geliştiren, tanıtan, diğer üreticilere örnek olup ufkunu açan... Her fırsatta, doğru bilinen yanlışları, yanlış bilinen doğruları bıkıp usanmadan tane tane anlatan... Zeytin ve zeytinyağıyla ilgili her türlü ön yargıya karşı çıkan... Açık sözlü üreticilerin sayısının artması dileğiyle...