Dünya genelinde üretimini artıran tek ülke Türkiye
Uluslararası Zeytin Konseyi’nin (IOC) tahmin rakamlarına göre 2018/2019 iş yılında dünya zeytinyağı üretiminin yaklaşık 251 bin ton (yüzde 8) azalarak yaklaşık 3 milyon 64 bin ton civarında gerçekleşmesi bekleniyor.
IOC üyesi ülkelerin zeytinyağı üretim rakamı dünya toplamının yüzde 96’sını oluşturarak 2 milyon 949 bin 500 tona ulaşmış bulunuyor. AB ülkelerinin toplam üretiminin ise 2 milyon 219 bin ton olacağı öngörülüyor.
ÜRETİMDE İSPANYA YİNE ZİRVEDE
İspanya tek başına 1 milyon 599 bin ton üretimle ilk sırada yer alırken, onu 265 bin tonla İtalya, 225 bin tonla Yunanistan, 193 bin tonla Türkiye, 120 bin tonla da Tunus izliyor.
Uluslararası Zeytin Konseyi’nin bilançolarında dünyanın en büyük 5 ülke üreticisini 1995/1996 iş yılından itibaren 5’er yıllık periyotlarla mercek altına aldığımızda İspanya’nın yaklaşık 5 kat büyüyerek 337 bin tondan 1 milyon 600 bin ton gibi devasa bir gelişme gösterdiğini görüyoruz.
Aynı dönemlerde İtalya’nın zeytinyağı üretiminin yaklaşık 2.5 kat azalarak 620 bin tondan 265 bin tona, Yunanistan’ın da 400 bin tondan 225 bin tona gerilediğine şahit oluyoruz.
2018/2019 iş yılında İspanya’nın üretimden aldığı pay yüzde 67’ye çıkarken, İtalya yüzde 11’e düşmüş, Türkiye ise yüzde 3’ten yüzde 8’e yükselmiş.
TÜKETİMİ ARTAN 2 ÜLKEDEN BİRİYİZ
Global olarak tüketimi incelediğimizde en büyük 5 zeytin üreticisi ülkeden sadece İspanya ve Türkiye’de artış olduğunu görülüyor. İtalya ve Yunanistan’da ciddi düşüş olduğu, Tunus’ta ise kayda değer bir değişim olmadığı dikkat çekiyor.
Dünya zeytinyağı tüketiminde 1995/96-2018/19 arasındaki trendleri 5’er yıllık periyotlarla incelediğimizde, 1995/96’da İtalya’nın tüketimin yüzde 49’unu, İspanya’nın 352 bin tonla yüzde 26’sını karşıladığını anlıyoruz. (Türkiye’nin ise o yıllardaki tüketimi 63 bin tonla sadece yüzde 5.)
2018/19’a geldiğimizde dünya zeytinyağı tüketimin yüzde 41’inin İtalya, yüzde 35’inin de İspanya tarafından karşılandığını fark ediyoruz. (Türkiye’nin miktarı ise yüzde 5’ten 163 bin tonla yüzde 12’ye yükselmiş.)
VAR VE YOK YILI MAKASI DARALIYOR
Ulusal Zeytin ve Zeytinyağı Konseyi olarak sektörel işbirliği çerçevesinde 2009/2010’dan beri yaptığımız rekolte tahminleri çerçevesinde yıllar itibariyle üretim rakamlarında ‘var’ ve ‘yok’ yılları arasında makasın çok daraldığı, 10 yıllık ortalama üretimin 179 bin ton olduğu görülüyor. Aynı işlemi tüketim rakamlarını dikkate alarak yaptığımızda bu kez ortalama zeytinyağı tüketiminin 138 bin ton olduğu ve bu rakamın da kişi başına yıllık tüketimin 1.72 kilogram olduğu anlaşılıyor.
177.9 MİLYON ZEYTİN AĞACIMIZ VAR
Bakanlığımızdan temin edinilen bilgilere Türkiye genelinde geçen yıla göre yüzde 5.4 artışla toplam 177 milyon 930 bin 731 adet zeytin ağacı bulunuyor. Bunun 151 milyon 347 bin 628’i meyve verirken, 26 milyon 583 bin 103’ü vermiyor.
Ağaç başına ortalama 10 kilogram zeytin verimi ile üretim miktarımız ise şöyle: Toplam zeytin dane geçen yıla göre yüzde 36 azalmayla 1 milyon 500 bin 467 ton. Sofralık zeytin yüzde 7.6 düşüşle 423 bin 644 tonu yemelik, yüzde 35 gerilemeyle 1 milyon 76 bin 823 tonu yağlık. Bundan da ortalama 1/5.6 randımanla, yüzde 27 azalmayla 193 milyon 613 bin ton zeytinyağı elde edileceği tahmin ediliyor.
DÜNYA İKİNCİLİĞİ ÜMİDİMİZ SÜRÜYOR
Gerçek şu ki, tarım üstü açık fabrika. Maalesef hem ürün kalitesi, hem de miktarı iklim koşulları ile son derece etkili bir şekilde değişebiliyor. Ve bunu öncesinde tahmin edebilmek mümkün değil. Bu iş yılında da aynı şeyleri yaşadık. Kuraklık ve sıcak etkisi nedeniyle üretim artışımız ciddi anlamda yüksek olmasına, serbest yağ asitliğinin oldukça düşük gerçekleşmesine rağmen kalite kriterleri olumsuz olarak etkilendi. Bütün bu olumsuzluklara rağmen dünya genelinde üretimini artıran tek ülke Türkiye oldur. Bu durum yeni dikilen fidanların yavaş yavaş ürün vermeye başlamış olmasından kaynaklanıyor ve dünya ikinciliği hedefimiz için de ümit veriyor.