İster ‘olive’, ister ‘zaitun’, ister ‘ganlan’, ister ‘oribu’ deyin; sonuçta hepsi ‘zeytin’
‘Zeytin’ sözcüğünün kökeni konusunda kesin bir bilgi olmamakla birlikte, Doğu Akdeniz kökenli iki sözcükten türemiş olduğu tahmin ediliyor. Türkçe ‘zeytin’ kelimesinin kökeni İbranice ‘zait’, Arapça ‘zaitum’a dayanıyor. Orta Asya’dan Anadolu’ya gelen Türkler önce Arapça’nın etkisiyle ‘zeytun’, daha sonra ‘zeytin’ demişler. Girit uygarlığında ‘elaiwa’ sözcüğü hem ‘zeytin’, hem de ‘yağ’ anlamında kullanılmış. Yunanca’da ‘zeytin’ anlamına gelen ‘elaia’nın kökeni ise Samiler’de ‘yağ’ı simgeleyen ‘ulu’ kelimesinden geliyor. Latince’de ‘oli’ ve Yunanca’da ‘oleum’ yine ‘ulu’ sözcüğünden türemiş. Sümerler zeytin ağacına ve zeytine ‘zirdum’ adını vermiş. Bu söz, Sümer kültürü üzerine oturan Akadların diline ‘serdu’ olarak geçmiş. Akadça’dan da Aramice’ye ‘zeyta’ olarak evrilmiş. Eski Romalılar zeytin ağacına ‘vivax oliva’ yani ‘yedi canlı zeytin’, İngilizler zeytin ve yağına sırasıyla ‘olive-oil’, Fransızlar ‘olive-huile’, İtalyanlar ‘oliva-olio’, İspanyollar ‘aceituna-aceite’ demiş. Avrupa’da, ‘zeytin’ anlamına gelen ‘oliver’, ‘olivia’, ‘olive’, ‘olivares’ isimleri hala çok güncel. Hem isim, hem de soy isim olarak kullanılıyor. Ülkemizde çocuklara ‘zeytin’ adı verilmemesine karşın adını bu sözcükten almış birçok mahalle, köy, ilçe var.
Peru
Meksika, Şili, Arjantin ve Uruguay’da sofralık zeytinlik yetiştiriliyor. Peru’da İspanyolca konuşulduğu için zeytine ‘aceituna’ deniyor.
Fransa
Fransa’da zeytin ağacı çok değil ama güzel zeytinlikler var. Fransızlar zeytine tıpkı Almanlar ve İngilizler gibi ‘olive’ diyor.
Lübnan
Fas, Cezayir, Tunus, Suriye, Libya, Lübnan ve Mısır gibi Arapça konuşulan ülkelerde zeytinin karşılığı ‘zaitun’.
Çin Cumhuriyeti
Çin’de zeytinin karşılığı ‘ganlan’.
Japonya
Japonlar zeytinyağını ‘sağlık yağı’ olarak biliyor, ‘oribu’ diyor.
Yunanistan
Yunanlar ‘elaia’ dedikleri zeytini dünyada en çok tüketen ülkeler arasında yer alıyor.
Güney Afrika
Güney Afrika’da da zeytin yetişiyor ve İngilizce ‘olive’ olarak söyleniyor.
Rusya
Ruslar zeytine hem ‘maslina’, hem de ‘oliwka’ diyor.