Ve, zeytinin karasuyu atık olmaktan çıkıyor
Zeytin ve zeytinyağı endüstrisinde fabrika atığı olarak bilinen ‘karasu’ artık atık su olmaktan çıkıp katma değeri yüksek endüstriyel ürünlere dönüşecek. Türkiye’nin konsorsiyum liderliğini yaptığı, 6 ülkeden 7 araştırma grubundan oluşan ‘RHODOLIVE’ projesi, 36 ay süre ve 2 milyon euro bütçeye sahip.
Zeytinyağı üretiminde üç farklı çıktı söz konusu: Zeytinyağı, pirina, zeytin karasuyu. Zeytin karasuyu zeytinyağı fabrikası atığı olarak biliniyor. Dünyadaki zeytinyağı üretiminde açığa çıkan karasuyu miktarı yıllık 30 milyon ton. Bunun kirletici gücü evsel atıktan 200 kat daha fazla. Bu yüzdendir ki, atığın konvansiyonel biyolojik arıtım sistemleriyle arıtılması mümkün değil. İşte, Avrupa Birliği ERA-COBIOTECH programı kapsamında desteklenen ‘RHODOLIVE’ projesiyle zeytin karasuyunun çevre kirliliği yaratan bir atık olmaktan çıkarılıp katma değeri olan ürünlere dönüştürülerek ekonomiye kazandırılması hedefleniyor.
AB DESTEĞİ ALINDI
Ankara Üniversitesi Kimya Mühendisliği Bölümü, Düzen Biyolojik Bilimler AR&GE ve Üretim A.Ş. ve Laleli Zeytin ve Zeytinyağı İşletmesi’nin birlikte yürüttüğü projeyle zeytin üreticisinin kurtulmak için uğraştığı, doğaya zarar veren zeytin karasuyundan biyoyakıt, hayvan yemi, insan gıda katkısı, kozmetik ve farmasötik sektörlerinde ürün elde edilmesi planlanıyor. Türkiye’nin konsorsiyum liderliğini yaptığı, 36 ay süre ve 2 milyon euro bütçeye sahip proje, aralarında Almanya, İspanya, İtalya, Slovenya, ve Letonya’nın bulunduğu 6 ülkeden 7 araştırma grubundan oluşuyor.
ÇÖP OLARAK GÖRMEDİM
Düzen Laboratuvarları ile Laleli Zeytin ve Zeytinyağı’nın sahibi Prof. Dr. Yahya Laleli, “Ben, karasuyu ve pirinayı çöp olarak değerlendirmedim. Fabrikadan daha fazla yatırım yaparak, havuzlar kurdum, karasuyu çöktürdüm. Suyu zirai sulama için, çökeleği de toprağı yumuşatma ve gübre amaçlı kullandım. Yapmak istediğim, karasuyu mayalayarak çevre etkisini azaltmaktı. Bu maddeden dizel yağ, vitaminler çıkarabileceklerini düşünmemiştim” diyor.
Ankara Üniversitesi Kimya Mühendisliği Bölümü’nden Prof. Dr. Serpil Takaç, “Bu proje, zeytin yetiştiriciliği yapılan ülkelerde sorun gözüyle bakılan zey
tin karasuyu yan ürününün yeniden ekonomiye kazandırılması açısından hem ülke, hem de dünya açısından yenilikçi ve özgün bir nitelik taşıyacak” diye konuşuyor.
DÖVİZ MAYALAYACAK
Proje Yöneticisi Alper Karakaya da, “Doğada dalından düşen zeytin tanesi bir seri ardışık biyolojik bozunmaya uğruyor. Karasuyu da içeren zeytin tanesi, mantar, küf, maya ve bakterilerden oluşan mikrobiyal topluluk tarafından sırasıyla toprakta bozunarak çözünür hale geliyor. Yağmur gibi mekanik ve fiziksel etkilerin de yardımıyla toprakta çözünen organik ve inorganik bileşikler ağacın köklerinden emilerek ağaca yeniden can veriyor. RHODOLIVE projesi bu süreci taklit ederek katma değere dönüştürmeyi hedefliyor. Üzümün suyu gibi zeytinin suyu da mikroorganizmalar tarafından mayalanabiliyor. Bu projede zeytin karasuyu, seçilen model mikroorganizmalarla fermente edilerek, elde edilen mikroorganizma kütlesinden ve mayalanmış zeytin karasuyundan endüstriyel önemi olan ürün ve hammaddelerin üretimi amaçlanıyor. Mayalanma süreci sonucunda zeytin karasuyunun atık bakımından özellikleri iyileştirilerek sulama amaçlı kullanımı da değerlendirilecek” bilgisini paylaşıyor.
NELER HEDEFLENİYOR?
* Maya kütlesi: Hayvan yemi ve yem katkısı.
* Mikrobial lipitler: Biyodizel, kozmetik sektörü.
* Antioksidanlar: Gıda katkısı, kozmetik ve farmasötik sektörleri.
* Karotenoidler: Gıda ve yem katkısı, kozmetik hammadde.
* Su yosunu: Gıda katkısı ve beslenme desteği.
Alper Karakaya, Prof. Dr. Serpil Takaç, Prof. Dr. Yahya Laleli