KONUK YAZAR
DR. AYÇA AKÇA UÇKUN
BORNOVA ZEYTİNCİLİK ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ YETİŞTİRME ŞUBESİ
Zeytinlerde kış bakımı nasıl olmalı?
Yorucu ancak bereketli bir sezon sonrası bizler gibi zeytin ağaçları da dinlenme sürecine girmektedir.
Kış döneminde zeytin ağaçlarını aşırı soğuklar, don ve aşırı yağışlar tehdit etmektedir.
Zeytin ağaçlarının -8 ile -12 dereceye kadar dayanıklı olduğu bilinmektedir.
Bazı zeytin ağaçlarının -15 ile -18 dereceye kadar düşük sıcaklıklarda dahi hayatta kaldığı görülmüştür.
Kış döneminde zeytin ağaçlarını bazı iklimsel faktörler tehdit etmektedir.
Kışları ılıman ve hafif, don yaşayan bölgelerde zeytin ağaçlarının hayatta kalma olasılıkları son derece yüksektir.
Zeytin bahçesi tesisinde ideal olarak, kuzey-doğu rüzgarlarından uzak, güney veya batı bölgelere bakan bir yönde ağaçların tesis edilmesi istenmektedir.
Ancak, kuzeyde veya kışın çok yağmur yağan bir bölgede ise zeytin ağaçlarını korumak için birkaç adım atılmalıdır.
İlk olarak, sel ve su birikimi -özellikle drenaj problemi- olan yerlerde aşırı yağışların zeytinler için ciddi risk oluşturduğu görülmüştür.
Bu durumda alınabilecek önlem fazla suyun yönlendirilmesi, uzaklaştırılması ve drenaj kurulumudur.
Kış döneminde zeytin ağaçlarının karşılaştığı bir diğer konu ise rüzgarların verdiği zararlardır.
Şiddetli rüzgarlar zeytin ağaçlarının dallarına ve sürgünlerine zarar verebilmektedir.
Rüzgarlardan korunmak için (rüzgarlık) polar veya balonlu naylon (soğuğa karşı yalıtım) gibi yöntemler kullanılmaktadır.
DONMAYA KARŞI MALÇLAMA
Kışın olması gereken en önemli konu zeytin ağaçlarının köklerini donmaya karşı korumak için malçlama yapmaktır.
Farklı materyallerle malç örtüleri yapılabilmektedir.
Malçlama hem toprağın doğal yollarla gübrelenmesini sağlamakta, hem de yazın yüksek sıcaklıklarda toprağın su tutma kapasitesini artırmakta, kışın ise köklerin donmasını engellemektedir.
Özellikle ekim ayında yeşil gübreleme yapılması, mayısta çiçek döneminde biçme yöntemi ile toprağa bırakılması ve örtü materyali olarak kullanılması önerilmektedir.
Bilindiği gibi, iklim değişikliğine uyum kapsamında yapılan çalışmalarda eski yöntemlere kıyasla yeni nesil yöntemler tavsiye edilmektedir.
Bu yöntemler arasında da toprak işlemesiz tarım önerilmektedir.
Özellikle yabancı ot veya örtü materyallerinin biçme yöntemi (kes ve bırak yöntemi) tavsiye edilmektedir.
Toprak analizi sonrasında daha çok organik gübrelerle gübreleme önerilmektedir.
Zeytin ağaçları uzun süren donlardan da etkilenmektedir.
Buna rağmen tüm zeytin çeşitleri çiçek tomurcuğu farklılaşmasını gerçekleştirebilmek için en az 1.5-2 ay 1-9 derece sıcaklıklara ihtiyaç duymaktadır.
Zeytin bahçelerinde kışın don tehlikesi olabileceği haftaların hemen öncesinde Caolin kili uygulanması tavsiye edilmektedir.
Caolin kili hem soğuk havadan bitkiyi korumakta, hem de soğuk hava ile bitkinin yanmasını engellemektedir.
YÜZDE 2’LİK BORDO BULAMACI
Son olarak da hasat ve budama sonrası yüzde 2’lik Bordo bulamacı uygulanması tavsiye edilmektedir.
Zeytin hem sağlık için şifa kaynağı, hem de iklim değişikliği uyum kapsamında en çok karbondioksit emisyonu yapabilen bitkilerin başında gelmektedir.
Böylesi değerli bir bitkinin yaygınlaştırılması ve korunması son derece önemlidir.
KİMDİR?
1986’da İzmir’de doğdu. 2017’de Ege Üniversitesi Bahçe Bitkileri Bölümü’nde doktora eğitimini tamamladı. Yöresel özellik taşıyan zeytin-zeytinyağlarının iklimsel, topografik koşullarla incelenmesi ve coğrafi işaret standardizasyonunun belirlenmesi, tıbbi aromatik bitkilerle zeytin ara ziraatı konularında proje liderliği yaptı. İklim değişikliği, permakültür tasarımı konularında uluslararası eğitimler aldı. Halen Bornova Zeytincilik Araştırma Enstitüsü’nde çalışmakta olup, 2022’de ‘Yeni Nesil Zeytin Yetiştiriciliği’ isimli kitabı yayınlandı.