Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Ortopedi ve Travmatoloji Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Murat Celal Sözbilen’in yürütücülüğünü yaptığı “Zeytinyağı üretim süreci atıklarının omurilik yaralanması modelinde gıda takviyesi ve/veya tedavi ajanı olarak değerlendirilmesi” başlıklı proje, TÜBİTAK-TAGEM işbirliği çerçevesinde 1005-Ulusal Yeni Fikirler ve Ürünler Araştırma Destek Programı altında desteklenmeye hak kazandı.
Rektör Prof. Dr. Necdet Budak, “Araştırmacılarımız, zeytinyağı üretim sürecinde atık olarak ortaya çıkan yaprak ve pirinalardan fenolik bileşenlerce zengin ekstreler elde ederek, onları omurilik yaralanmasında ferroptoz yolağı üzerinden değerlendirecek. Multidisipliner bir anlayışla hazırlanan ve TÜBİTAK-TAGEM tarafından desteklenmeye uygun bulunan proje, Tıp Fakültesi Ortopedi ve Travmatoloji Anabilim Dalı, Eczacılık Fakültesi, EGEMATAL ve TAGEM bünyesindeki Zeytincilik Araştırma Enstitüsü ile birlikte yürütülecek” dedi.
2 MİLYON KİŞİ ETKİLİYOR
Araştırmanın içeriği ile ilgili bilgi proje yürütücüsü Doç. Dr. Murat Celal Sözbilen, “Zeytinyağı endüstrisinde, üretim sürecinde pirina, karasu, zeytin yaprakları gibi atıklar ortaya çıkıyor. Ülkemizin bu alandaki zengin kaynakları göz önüne alındığında, atık ürünlerin değerlendirilmesi, özellikle sağlık alanında kullanılabilmesi çoklu faydayı beraberinde getirecek. Omurilik yaralanmaları dünyada yaklaşık 2 milyon kişiyi etkiliyor. Omurilik yaralanması, primer ve sekonder hasara sebep oluyor. Sekonder hasar yaralanmayı takiben birkaç saat içinde görülüyor; nöronal ölüm, inflamasyon ve hemoliz gibi süreçleri kapsıyor. Nöronal ölümde ferroptoz yolağının rolü kanıtlanmış. Dolayısıyla ferroptozun inhibisyonu ile hasar bölgesinde beklenen hücre ölümünün önüne geçmek umut vaat eden bir strateji” ifadelerini kullandı.
GIDA TAKVİYESİ OLACAK
Projenin amacından da bahseden Doç. Dr. Sözbilen, “Projemizde öncelikle zeytinyağı üretim sürecinde ortaya çıkan atıkların içerdiği antioksidan etkili fenolik bileşenler göz önüne alınarak, farklı zeytin çeşitlerinin yaprakları ve pirinadan fenolikçe zengin ekstreler elde edilecek. Bu ekstrelerin içerdiği fenolik bileşenler taranarak tespit edilecek ve sonrasında hücre kültürü ile potansiyeli en yüksek ekstreler belirlenecek. Belirlenen ekstreler kullanılarak hem fenolik bileşenlerce zengin diyetle beslenen hem de beslenmeyen omurilik yaralanma modeli uygulanmış deney hayvanları üzerinde çalışılacak ve fenolik ekstrelerin sinir hücrelerini iyileştirme ve sinir hasarını en aza indirme etkileri değerlendirilecek. Böylece ülkemizin bitki örtüsünde çokça bulunan zeytinin üretim atıklarından elde edilecek zengin fenolik içeriğe sahip ekstrelerin gıda takviyesi ve farmasötik ürüne dönüşmesini hedefleniyor” diye konuştu.
DIŞA BAĞLILIĞI AZALTACAK
Doç. Dr. Murat Celal Sözbilen, şunları kaydetti: “Sürdürülebilir kalkınma hedeflerinden biri ‘atık’ kavramının çöpten ziyade ‘kaynak’ olarak benimsenmesi. Projemiz, zeytinyağı üretim atıklarının ve zeytin yapraklarından elde edilen zengin fenolik içeriğe sahip ekstrelerin gıda takviyesi ve farmasötik ürüne dönüşmesini hedefleyen özgün bir araştırma. Gıda takviyelerinin kullanımı ülkemizde ciddi oranda artış gösteriyor. Yerli üretimin sınırlı olmasından kaynaklanan dışa bağımlılık ekonomiyi olumsuz etkiliyor. Proje sonunda etkinliği ve içeriği tespit edilecek ekstre, gıda takviyesi olarak değerlendirilebilecek. Seçilen biyoaktif ekstre ve standart madde daha ileri tedavi etkinlik çalışmaları tamamlanarak yerli ilaç endüstrisine geliştirilebilir ürünler olarak sunulabilecek. Elde edilecek veriler bu alanda yapılacak Ar-Ge ve yatırım projelerine ışık tutacak. Böylece ülkemizin biyolojik zenginliği olan ve üretim gücüne sahip olduğumuz zeytin bitkisinden farklı alanlarda kullanılabilecek katma değeri yüksek ürünler elde edilebilecek. Proje çıktılarının kısa ve uzun vadede ekonomik ve toplumsal faydaya dönüşeceği açık.”
(kutu)
EKİPTE KİMLER VAR?
Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Ortopedi ve Travmatoloji Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Murat Celal Sözbilen’in yürütücülüğünü yaptığı projede Eczacılık Fakültesi’nden Prof. Dr. Buket Bozkurt ve Prof. Dr. Güliz Armağan ile Zeytincilik Araştırma Enstitüsü’nden Dr. Gözde Sözbilen ve EGEMATAL’dan Dr. Zinar Pınar Gümüş yer alıyor.